عکس: سلام...

«حدیث اخلاقى: حسن اخلاق»

متن حدیث:
قال الباقر(علیه السلام): إن أکمل المؤمنین ایماناً أحسنهم خلقاً.(1)
ترجمه حدیث:
امام باقر(علیه السلام): مى فرماید: کسى که اخلاقش از همه بهتر است ایمانش از همه قویتر و بالاتر است.
 

شرح حدیث:
از این حدیث استفاده مى شود که حسن خلق نشانه ایمان و کج خلقى نشانه ضعف ایمان است. آنها که با زبان خوب و منطق زیبا با دیگران سخن گفته و رفتار نیکو دارند، داراى ایمان کاملترى هستند و در مقابل افراد بد اخلاق، اخمو و بد برخورد داراى ایمان ضعیفند. این منطق اسلام، پیامبر(صلى الله علیه وآله) و ائمّه(علیهم السلام)است.
چه رابطه اى بین ایمان و اخلاق حسنه وجود دارد؟
رابطه دقیقى بین این دو موجود است; به این بیان که رذایل اخلاقى غالباً مولود ضعف توحید افعالى است. توحید افعالى که یکى از شاخه هاى توحید و از اساسى ترین مسائل در اسلام است، سبب حسن خلق مى شود. به عنوان مثال حرص از رذایل اخلاقى و دلیل آن ضعف توحید است چون فکر حریص این است که امروز جمع کند، شاید فردا نباشد ولى شخصى که به توحید افعالى معتقد است مى گوید: «ما من دابّة فى الأرض إلاّ على الله رزقها»(2) و تمام امور به دست خداست و کسى که او را در شکم مادر فراموش نکرده باز هم فراموش نخواهد کرد و به همین جهت حریص نمى شود; و یا حسد که یکى از رذایل اخلاقى است از ضعف ایمان ناشى است چون مطابق آیه «أم یحسدون الناس على ما آتاهم الله من فضله»(3) خدا خواسته به او بدهد و حسد در واقع اعتراض به فعل خداست و مى خواهد با حسادت نعمت را از او سلب کند ولى اگر ایمان قوى باشد چنین نمى شود.
تکبّر هم یکى از بزرگترین رذایل است که شیطان را هم به هلاکت انداخت، در حالى که اگر ایمان قوى باشد و بداند که بزرگى فقط براى خداست و همه در برابر عظمت او کوچکند و ما قطره ایم و او دریاست دیگر تکبّر نخواهد نمود; منشأ بقیّه صفات رذیله همین ضعف ایمان است.
انسان بداخلاق انسان کم ظرفیّتى است و با کوچکترین ناراحتى اخم را در هم کشیده و با هر که روبرو مى شود ناراحتى خود را بر سر او خالى مى کند، ولى انسان با ایمان پر ظرفیت است، چون به دریاى لطف الهى متّصل است. مؤمن مثل کوه است که تند بادها او را حرکت نمى دهند و بر عکس کوهها مسیر تندبادها را عوض مى کنند و وقتى حوادث او را تغییر نمى دهد، خوش اخلاق است و «حزنه فى قلبه و بشره فى وجهه».
پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) در مورد حسن خلق فرمود: بنى عبدالمطلّب اگر بخواهید با پول مردم را به خود جلب کنید، نمى توانید چون پول محدود است و خواسته هاى مردم نامحدود، ولى حسن خلق سرمایه نامحدود است و با آن مى توانید مردم را جلب کنید.